AZƏRBAYCANCA-İNGİLİSCƏ LÜĞƏT
A —Z
Lüğətə təxminən 55000 söz, söz birləşməsi və cümlə daxil edilmişdir.
“ŞƏRQ-QƏRB” BAKI-2005
Bu kitab “Azərbaycanca-ingiliscə lüğət” (Bakı, Azərbaycan Dövlət Dillər İnstitutu, 1998) nəşri əsasında təkrar
nəşrə hazırlanmışdır
A, B, V, Q, D, E, İ, Y hərfləri ilə başlanan sözlərin lüğətini f.e.d., prof. O.İ.Türksevər (Musayev), M, R, Ş hərfləri
ilə başlanan sözlərin lüğətini prof. A.H.Qarayev, P, Ü, Ç, X, H hərfləri ilə başlanan sözlərin lüğətini prof.
M.A.Pənahi, Ə, J, Z, K, F hərfləri ilə başlanan sözlərin lüğətini dos. T.Ə.Abasquliyev, O, Ö, G, N hərfləri ilə
başlanan sözlərin lüğətini və coğrafi adları dos. E.İ.Hacıyev, L, U, C hərfiləri ilə başlanan sözlərin lüğətini dos.
İ.X.Rüstəmov, S, T hərfləri ilə başlanan sözlərin lüğətini ingilis dili müəllimi İ.O.Musayev tərtib etmişlər.
Redaktor: E.İ.Hacıyev
494.361’321 - dc 21
AZE
Azərbaycanca-İngiliscə lüğət. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2005, 896 səh.
ISBN 9952-418-20-2
© “ŞƏRQ-QƏRB”, 2005
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İLHAM ƏLİYEVİN “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi
nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında”
12 yanvar 2004-cü il tarixli sərəncamı ilə nəşr olunur və ölkə kitabxanalarına hədiyyə edilir
LÜĞƏTİN TƏRTİBİ PRİNSİPLƏRİ
Hər bir lüğətin quruluşu onu səciyyələndirən başlıca xüsusiyyətlərdən biri olmaqla, həm də onun sirlərinin
açarıdır. Buna görə də hər hansı bir lüğətdən sə- mərəli istifadə etmək üçün onun quruluşu haqqında
minimum məlumata malik ol- maq zəruridir. Məsələnin bu cəhətini nəzərə alaraq, bu lüğətdən istifadə
edənlərə kömək məqsədi ilə onun quruluşu haqqında aşağıdakıları qeyd etməyi vacib bilirik:
1. Morfoloji quruluşundan (sadə, düzəltmə, mürəkkəb) asılı olmadan dili- mizdə işlənən hər bir söz lüğətə
baş söz kimi daxil edilmiş və hər bir sözün qarşı- sında hansı nitq hissəsi olduğu göstərilmişdir. Bu o
deməkdir ki, bir kökdən ibarət olan baş, daş, gün və s. sözlər kimi, müxtəlif sözdüzəldici şəkilçilər vasitəsi ilə
həmin sözlərdən düzəldilmiş başçı, başçılıq, başlıq, başlamaq; daşlı, daşlıq, daşsız; gündə, gündəlik və s.
düzəltmə sözlər, habelə bu sözlərin iştirakı ilə düzəldilmiş başağrısı, daşarmudu, günəbaxan və s. kimi
mürəkkəb sözlər də həmin lüğətə baş söz kimi daxil edilmişdir.
2. Lüğəttə baş söz kimi verilmiş vahidlərlə əlaqədar olaraq dilimizdə işlənən söz birləşmələri və frazeoloji
birləşmələr həmin sözlə birlikdə izah edilir. Məsə- lən, baş sözü ilə əlaqədar olaraq dağın başı, mismarın başı
və s. sərbəst söz birləşmələri, habelə baş vermək, baş aparmaq, baş çıxarmaq, baş açmaq, baş aldatmaq və
s. frazeoloji birləşmələr; başçı sözü ilə əlaqədar başçı olmaq; başçılıq sözü ilə əlaqədar olaraq isə başçılıq
etmək kimi söz birləşmələri verilir və onların ingilis dilində qarşılığı müəyyənləşdirilir. Bu halda söz
birləşmələrində baş söz buraxılır, onun əvəzində tilda işarəsi (~) qoyulur. Məsələn:
baş açmaq = ~ açmaq
başçılıq etmək = ~ etmək
Dilimizin morfoloji quruluşundan asılı olaraq çox vaxt söz birləşmələrində işlənən bu və ya digər baş söz öz
morfoloji şəklini, formasını dəyişir. Belə hallarda baş sözün əsas hissəsi əvəzinə də tilda işarəsi işlədilir,
ondan sonra baş sözün morfoloji formasını bildirən şəkilçi yazılır. Məsələn:
başdan çıxarmaq = ~dan çıxarmaq
başa gəlmək = ~a gəlmək və s.
3. Azərbaycan dilində işlənən omonim sözlərdən hər biri lüğətə baş söz olaraq
daxil edilmiş və onlardan sonra rum rəqəmi qoyulmuşdur. Məsələn:
çay i. I river
çay i. II tea
Belə omonim sözlərlə əlaqədar olaraq dilimizdə işlənən söz birləşmələri on-
larla birlikdə verilir və izah edilir. Birinci çay sözü ilə əlaqədar olaraq dərin çay, uzun çay və s. söz
birləşmələri, ikinci çay sözü ilə əlaqədar olaraq isə tünd çay, açıq çay kimi söz birləşmələri verilir və onların
ingilis dilindəki qarşılıqları müəyyənləşdirilir. Məsələn:
4
çay i. I river; uzun ~ long river; dərin ~ deep river
çay i. II tea; tünd ~ strong tea; açıq ~ weak tea
4. Müasir Azərbaycan dilində sözlərin bir qismi eyni morfoloji formada müx-
təlif nitq hissəsi funksiyasında işlənə bilir (konversiya hadisəsi). Bu halda həmin söz lüğətə nitq hissəsinin
distribusiyası baxımından daxil edilir; rum rəqəminin yanında nöqtə qoyulur və qarşısında hansı nitq hissəsi
kimi işləndiyi göstərilir. Məsələn, dilimizdə bu tərzdə işlənən sözlərdən biri gözəl sözüdür. Bu söz morfo- loji
formasını saxlayaraq həm isim (yeddi gözəl), həm sifət (gözəl bina), həm də zərf (gözəl oxumaq) kimi işlənir.
Bununla əlaqədar olaraq həmin söz, yəni gözəl sözü, lüğətə ayrı-ayrılıqda üç baş söz kimi daxil edilmişdir;
gözəl I. i., gözəl II. s., gözəl III. z. Bu nitq hissələri ilə işlənən söz birləşmələri isə onların hər birinin öz
yuvasına daxil edilmişdir.
gözəl I. i. beauty; yeddi ~ seven beauties
gözəl II. s. beautiful; ~ qadın a beautiful woman
gözəl III. z. beautifully; ~ oxumaq to sing* beautifully
5. Azərbaycan dilində olan bəzi sözlərin ingilis dilində bir neçə qarşılığı olur, lakin onlar işlənmə yerlərinə
görə bir-birindən fərqlənir. Belə hallarda ingilis dili sözlərinə xas olan fərqlər mümkün qədər onların
qarşısında və ya sonunda mötə- rizədə göstərilir. Məsələn, dilimizdə işlənən balalamaq felinin müasir ingilis
dilində bir neçə qarşılığı var; to kitten, to breed, to farrow, to hatch. Bunlar dilimizə xas olan bir sözün
(balalamaq) qarşılığı olmasına baxmayaraq, işlənmə məqamlarına görə bir-birindən fərqlənir. Buna görə
lüğətdə onların hər biri haqqında mötərizədə əlavə məlumat verilir. Məsələn, balalamaq (ümumiyyətlə) to
breed; (pişik) to kitten; (donuz) to farrow; (quş) to hatch.
6. Konkret dildən asılı olmayaraq təsirli felin başlıca xüsusiyyətlərindən biri də özündən sonra vasitəsiz
tamamlıq tələb etməsidir. İngilis dilində feldən sonra vasitəsiz tamamlığın işlənməli olması belə işarə edilir:
(d.). Məsələn; to write (d.), to send (d.).
7. İngilis dilində elə fellər var ki, onlardan sonra, bir qayda olaraq, müəyyən sözönü işlədilir. Bu qəbildən
olan fellərdən sonra işlədilməli olan sözönləri onlar- dan sonra mötərizədə verilir. Məsələn:
to look (at), to care (of), to be famous (for), to deal (with) və s.
8. Müasir ingilis dilində bir qisim fellərdən sonra, bir qayda olaraq, cerund adlanan şəxssiz fel forması işlənir.
Bu hal lüğətdə belə işarə edilir: (+ger.). Məsə-
lən, to stop (+ger.), to continue (+ger.), etc.
Bəzən cerunddan əvvəl sözönü də işlənir. Belə halda mötərizədə həmin söz-
önü də verilir. Məsələn: to prevent (from+ger.).
9. Müasir dilimizdə olduğu kimi, ingilis dilində də iki fel yan-yana işlənə bilir,
məsələn, to want to go, to wish to see; can speak, may take və s. Bu halda iki vəziyyət mümkündür; şəxsli
feldən sonra gələn məsdər ya to hissəciyi ilə, ya da onsuz işlənir. Belə halda şəxsli feldən sonra gələn məsdər
to hissəciyi ilə işlənirsə (to+inf.), onsuz işlənirsə (+inf.) şəkildə işarə edilir. Məsələn:
to want (to+inf.), to wish (to+inf.), ought (to+inf.), can (+inf.), may (+inf.) və s. 5
10. Lüğətə daxil edilmiş söz və ifadələrin fakultativ hissəsi, bir qayda olaraq, mötərizədə verilir. Məsələn,
(tele)phone, all (the) day, (news)paper və s. Bu o de- məkdir ki, mötərizədə verilmiş hissəni buraxmaq olar:
telephone əvəzinə phone; newspaper əvəzinə paper; all the day əvəzinə all day işlətmək mümkündür.
11. Kontekstdən asılı olaraq dəyişməli olan sözlər lüğətdə kursivlə verilmiş- dir. Məsələn, to tell smb. of
one’s decision, to stop a wound və s. Bu o deməkdir ki, to tell smb. of one’s decision ifadəsi birinci şəxs
tərəfindən işlədilərsə, o, öz qərarı haqqında üçüncü şəxsə danışırsa, o zaman həmin ifadə bu şəkildə
işlənməlidir: I always tell him of my decision, yəni, smb. sözü əvəzinə III şəxs əvəzliyinin obyekt hal formasını
(him), one’s sözü yerinə isə I şəxs yiyəlik əvəzliyini (my) işlətmək lazımdır. Yaxud, əgər söhbət ümumiyyətlə
yaranın qanını kəsməkdən ge- dirsə, to stop a wound, müəyyən bir yaranın qanını kəsməkdən gedirsə, to
stop the wound işlədilməlidir.
12. Azərbaycan dilində elə sözlərə təsadüf etmək olur ki, onlar əsasən, söz birləşməsi tərkibində işlənir. Belə
sözlər lüğətə baş söz kimi daxil edilir, onlardan sonra iki nöqtə qoyulur və həmin sözlər söz birləşməsi
tərkibində verilir. Məsələn:
aylı s.: ~ gecə moonlight night
anac s.: ~ qoyun ewe [ju:]; ~ donuz sow [sau]
13. Dilimizdə olan sinonim sözlərdən daha işlək olanı lüğətdə izah edilir, qis-
mən az işlək olanın mənası bilavasitə verilmir, oxucuya məsləhət görülür ki, izah edilmiş sinonim sözə
baxsın. Məsələn, adətdənkənar və adətdənxaric sözləri dilimizdə sinonim sözlərdir. Bunlardan birincisi
(adətdənkənar) daha işləkdir. Buna görə də lüğətdə həmin söz izah edilir, ikincisi (adətdənxaric) bilavasitə
izah edil- mir, onun qarşısında bax adətdənkənar yazılır.
Dilimizdə elə sözlər də var ki, onlar ayrılıqda, yəni ayrıca leksem kimi gö- türüldükdə, sinonim sözlər hesab
edilə bilər, lakin söz birləşmələrində işlənmə baxımından bir-birindən fərqlənir. Məsələn, dilimizdə olan dəlil
və sübut belə sözlərdəndir. Təcrid edilmiş halda onlar sinonim hesab edilir, lakin söz birləşməsi baxımından
onlar arasında fərq var: dilimizdə sübut etmək demək mümkün olduğu halda, dəlil etmək demək əsla
mümkün deyil. Deməli, bu sözlər söz birləşmə- lərində işlənmə baxımından fərqlənir. Bu qəbildən olan
sözlərlə işlənə bilən söz birləşmələrini bir yuvada vermək mümkün olmadığına görə, onlardan hər biri lü-
ğətə ayrıca baş söz kimi daxil edilmiş və izah olunmuşdur.
14. Lüğətdə baş sözlər qara hərflərlə çap edilmişdir. Baş sözün ingilis dilin- dəki qarşılığı ilə onun söz
birləşməsində işlənməsi halı (yaxud halları) və eləcə də sonrakı söz birləşmələri arasında nöqtəli vergül (;)
işarəsi qoyulur. Məsələn:
akademiya i. academy; Elmlər ~sı Academy of Sciences; Kənd Təsərrüfatı ~sı Academy of Agricultural
Sciences
15. Çoxmənalı sözlərin yaxın mənalarını bildirən sözlər arasında vergül, qis- mən uzaq mənasını (yaxud
mənalarını) bildirən sözlər arasında isə nöqtəli vergül işarəsi qoyulur. Məsələn:
6
açıqürəkli s. open-hearted, kind-hearted; candid, frank
16. Müasir ingilis dilində orfoqrafiya tarixi-ənənəvi prinsipə əsaslanır. Buna görə də, əksərən sözlərin hərf
tərkibi ilə səs tərkibi arasında ciddi uyğunsuzluq olur. Digər tərəfdən də, ingilis dilində olan sait söz
tərkibindəki vəziyyətindən, vurğudan və s. asılı olaraq müxtəlif cür oxunur. İngilis dilinə xas olan bu və bu
kimi xüsusiyyətlər sözlərin oxunuşunu xeyli çətinləşdirir. Buna görə də ingilis dili lüğətlərində (ingilis dilindən
başqa dillərə istiqamətində tərtib edilmiş lüğətlərdə), bir qayda olaraq, hər bir baş sözün qarşısında onun
transkripsiyası, yəni oxunuşu verilir. Başqa dillərdən ingilis dili istiqamətində tərtib edilmiş lüğətlərdə isə, hər
bir sözün qarşısında onun transkripsiyası verilmir. Lakin ingilis dili sözlərinin oxu- nuşundakı çətinliyi nəzərə
alaraq biz lüğətdə onlardan bəzisinin çətin oxunan hissəsinin transkripsiyasını verməyi məsləhət bildik.
Sözlərin transkripsiyası orta mötərizədə [ ] verilir. Sözün transkripsiyası verilməyən hissəsi əvəzinə defis işa-
rəsi (-) qoyulur: sözün əvvəli buraxılırsa, defis işarəsi əvvəldə, sonu buraxılırsa, sonda, sözün hissəsi hər iki
tərəfdən buraxılırsa, defis işarəsi hər iki tərəfdən qo- yulur. Məsələn:
throw [-ou], bearable [be7-], archaic [-k-]
Söz birləşməsi tərkibində transkripsiyası verilməmiş sözün əvəzinə üç nöqtə
qoyulur. Məsələn:
ballet fan [`b5lei...]
17. Azərbaycan dilində etmək və eləmək felləri, demək olar ki, tam sinonim
sözlər kimi işlənir. Məsələn:
yaxşılıq etmək — yaxşılıq eləmək, müəllimlik eləmək və s.
Lüğətdə bu felin ancaq etmək variantı işlədilmişdir.
O.İ.Türksevər (Musayev)
filologiya elmləri doktoru, professor
7
LÜĞƏTDƏ İSTİFADƏ EDİLMİŞ ŞƏRTİ İŞARƏLƏR
1. ~ (tilda) işarəsi. Bu işarə buraxılmış söz və ya sözün buraxılmış hissəsi əvəzinə işlədilir. Məsələn:
baş çəkmək = ~ çəkmək başdan etmək = ~ dan etmək
2. * (ulduz) işarəsi. Bu işarə morfoloji dəyişmə baxımından qaydaya tabe olmayan sözlərin üzərində
qoyulmuşdur. Məsələn:
man*, tooth*, take*, spend*, child*, bad* və s.
3. ◊ (romb) işarəsi. Bu işarə frazeoloji birləşmələrin qarşısında qoyulur. Məsələn:
◊ ağı qaradan seçmək to separate the sheep from the goat
4. ≅ (təxminilik) işarəsi. Bu işarə mənası təxmini verilən atalar sözləri, zərbi- məsəllər və ya digər birləşmələr
arasında qoyulur. Məsələn:
Yaxşı dost yaman gündə tanınar ≅ A friend in need is friend indeed
5. / (çəpəki xətt) işarəsi. Bu işarə dörd halda işlədilir:
1) Hər iki dildə mənaca bir-birinə yaxın olan, bir-birini əvəz edə biləcək söz-
lərin arasında. Məsələn:
azərbaycanca: ötən / keçən (ötən il, keçən il)
ingiliscə: to ask / to inquire (I asked him where he lived, I inquired (of him) where he lived)
2) Hər iki dildə eyni bir fellə işlənə bilən təyinlərin arasında. Məsələn:
roman / şeir / hekayə və s. oxumaq to read a novel / a poem / a story, etc.
3) Hər iki dildə eyni bir ismə aid işlənə bilən təyinlərin arasında. Məsələn: azərbaycanca: mütərəqqi / elmi /
dini / mürtəce / fəlsəfi baxışlar ingiliscə: progressive / scientific / religious / reactionary / philosophical views
4) İngilis dilində üçüncü şəxsdə şəxs və yiyəlik əvəzlikləri cinsə görə fərqlənir: kişi cinsində üçüncü şəxs tək
əvəzliyi he, qadın cinsində she, kişi cinsində
8
üçüncü şəxs yiyəlik əvəzliyi his, qadın cinsində her. Məlum olduğu kimi, dilimizdə belə hal yoxdur. Buna görə
də, dilimizdəki üçüncü şəxs tək əvəzliyinin yiyəlik hal forması (onun) ingilis dilinə cinsdən asılı olmayaraq
həm his, həm də her yiyəlik əvəzliyi ilə tərcümə edilir. Bununla əlaqədar olaraq, lüğətdə he, she şəxs
əvəzlikləri və his, her yiyəlik əvəzlikləri qoşa işlədilmiş və onların arasında çəpəki xətt ( / ) qoyulmuşdur.
Məsələn:
O kitabı çantasına qoydu cümləsi ingilis dilinə belə tərcümə edilməlidir: He / She put his / her book into his /
her bag
9
10
LÜĞƏTDƏ İSTİFADƏ OLUNMUŞ İXTİSARLAR
Azərbaycanca
amer. amerikan variantı — American variant
anat. anatomiya termini — anatomical term
antr. antropologiya termini — anthropological term ara. s. ara söz — parenthesis
arx. arxaik söz — archaism
arxeol. arxeologiya termini — archaeological term
astr. astronomiya termini — astronomical term
aşp. aşpazlıq termini — cooking term
at. söz. atalar sözü — proverb
av. aviasiya termini — aeronautics term
bağ. bağlayıcı — conjunction
bakt. bakteriologiya termini — bacteriological term bayt. baytarlıq termini — veterinary term
bf. bağlayıcı fel — link verb
biol. biologiya termini — biological term
bot. botanika termini — botanical term
coğ. coğrafiya termini — geographical term
d.d. danışıq dili — spoken language
dəft. dəftərxana termini — office term
dən. dənizçilik termini — nautical term
dilç. dilçilik termini — linguistic term
din. dini termin — term of religion
dip. diplomatiya termini — diplomatic term
d.y. dəmiryol termini — railway term
el. elektrotexnika termini — electrical engineering term elm. elmi termin — scientific term
emf. var. emfatik variant — emphatic variant
etnoqr. etnoqrafiya termini — ethnographic term
evf. evfimizm — euphemism
əcz. əczaçılıq termini — pharmacological term
əd. ədat — particle
ədəb. ədəbiyyatşünaslıq termini — term of literature
əs. əsatir — mythology
əv. əvəzlik — pronoun
f. fel — verb
fəls. fəlsəfə termini — philosophical term
fi. feli isim — verbal noun
fiz. fizika termini — term of physics
fiziol. fiziologiya termini — physiological term folk. folklor termini — folklore
fot. fotoqrafiya termini — term of photography fr. fransız mənşəli söz — French
fs. feli sifət — participle
geod. geodeziya termini — term of geodesy geol. geologiya termini — geological term
gir s. giriş sözü — parenthetical word hənd. həndəsə — geometrical term
hərb. hərbi termin — military term
hüq. hüquqşünaslıq termini — term of law xüs. xüsusən — especially
i. isim — noun
id. idman termini — sports term
idiom. idiomatik ifadə — idiomatic expression
iqt. iqtisadiyyat termini — term of economy
in. incəsənət termini — art term
inş. inşaat termini — building term
kim. kimya termini — term of chemistry
kob. kobud söz — rude word
k.t. kənd təsərrüfatı termini — agricultural term qoş. qoşma — postposition
qram. qrammatika termini — grammatical term mal. maliyyə termini — term of finance
mem. memarlıq termini — term of architecture məc. məcazi məna — figurative meaning
mətb. mətbuat termini — term of press
mətbəə mətbəə termini — typographical term miner. mineralogiya termini — term of mineralogy mod. s.
modal söz — modal word
mus. musiqi termini — term of music
müh. mühasibat termini — book-keeping term müst. müstəqim məna — literal meaning
nid. nida — interjection
ön qoş. ön qoşma — prefix
poliqr. poliqrafiya termini — printing term
pred. predikativ — predicative
psix. psixologiya termini — term of psychology rad. radiotexnika termini — term of radio
11
12
r.d. rəsmi dil — official language
riyaz. riyaziyyat termini — term of mathematics
s. sifət — adjective
s. bil. isimlərlə sayıla bilən isimlərlə — with countable nouns
s. bilm. isimlərlə sayıla bilməyən isimlərlə — with uncountable nouns sənətş. sənətşünaslıq termini — art
term
siya. siyasi termin — political term
siya. iq. siyasi-iqtisad termini — term of political economy
stat. statistika termini — term of statistics
sy. say — numeral
şair. şairanə söz — poetic word
şahm. şahmat termini — chess term
tab. s. tabu söz (ictimai yerdə işlənməsi yasaq edilən söz) — taboo
tar. tarixi termin — term of history
teatr. teatrşünaslıq termini — theatrical term
tex. texnika termini — technical term
tib. tibb termini — medical term
tic. ticarət termini — term of commerce
tik. tikinti termini — term of building
toxuc. toxuculuq termini — textile term
top. i. toplu isim — collective noun
uş. d. uşaq dili — baby language
vulq. vulqar söz — vulgar word
yun. yunanca — Greek
z. zərf — adverb
zaraf. zarafatyana — jocular
zərb. məs. zərbi -məsəl — saying
zool. zoologiya termini — zoological ter
İngiliscə
adj. adjective — sifət
adv. adverb — zərf
(attr.) attribute — təyin
compar. comparative degree — müqayisə dərəcəsi conj. conjunction — bağlayıcı
(d.) direct object — vasitəsiz tamamlıq (f.) feminine gender — qadın cinsi
ger. gerund — cerund
(i.) indirect object — vasitəli tamamlıq inf. infinitive — məsdər
(m.) masculine gender — kişi cinsi (n.) neuter (gender) — orta cins
pl. plural — cəm forması
pred. predicative — predikativ prep. preposition — sözönü
pr.p. present participle — indiki zaman feli sifəti pron pronoun — əvəzlik
p.p. past participle — keçmiş zaman feli sifəti sing. singular — tək forma
smb. somebody — bir kəs, kimsə smth. something — bir şey, nəsə s.o. someone — bir kəs, kimsə
13
LÜĞƏTİN TƏRTİBİNDƏ İSTİFADƏ EDİLMİŞ MƏNBƏLƏR
1. Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti (artırılmış və təkmilləşdirilmiş üçüncü nəşri). “Elm” nəşriyyatı, Bakı,
1975.
2. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. 4 cilddə, Azərbaycan Milli Elmlər Aka- demiyası nəşriyyatı, Bakı, 1964-
1987.
3. Azərbaycanca-rusca lüğət, prof. M.T.Tağıyevin redaktəsi ilə I, II, III cild- lər. “Elm” nəşriyyatı, 1-ci cild,
1986; 2-ci cild, 1989; 3-cü cild, “Ergün” nəşriyyatı, Bakı, 1997.
4. Əzizbəyov X.Ə. Azərbaycanca-rusca lüğət. Azərbaycan Dövlət nəşriyyatı, Bakı, 1965.
5. Tofiq Abasquliyev. İngilis atalar sözləri və onların azərbaycanca, rusca qar- şılıqları. Bakı, 1981.
6. Azərbaycanca-rusca lüğət. Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının nəş- riyyatı, redaktoru: Ə.Ə.Orucov,
Bakı, 1952.
7. Rusca-Azərbaycanca lüğət. Azərb. Milli EA müxbir üzvü Ə.Ə.Orucovun redaktəsi ilə; üç cilddə: 1-ci cild (A-
K), “Elm” nəşriyyatı, Bakı, 1971; 2-ci cild (L-P), “Elm” nəşriyyatı, Bakı, 1975; 3-cü cild (R-Ə), “Elm” nəşriyyatı,
Bakı, 1978.
8. Anqlo-russkiy slovarğ, sostavitelğ V.L.Möller, Qos. iz-vo inostran- nıx i naüionalğnıx slovarey. Moskva,
1963.
9. Anqlo-russkiy politexniçeskiy slovarğ, izdanie 3-e. Moskva, iz-vo “Russkiy slovarğ”, 1976.
10. Anqlo-russkiy selğskoxozəystvennıy slovarğ, sostaviteli B.N.Usov- skiy i N.V.Qeminova. Qos. iz-vo
texniko-teoretiçeskoy literaturı, Moskva, 1956.
11. Bolğşoy anqlo-russkiy slovarğ, pod obhim rukovodstvom dok. fil. nauk, prof. İ.İ.Qalğperina, izd.
“Sovetskaə Gnüiklopediə”, tom 1, tom 2, Moskva, 1972.
12. Anqlo-russkiy frazeoloqiçeskiy slovarğ, sostavitelğ A.V.Kunin, Qos. iz-vo inostrannıx i naüionalğnıx
slovarey, Moskva, 1955.
13. Anqlo-russkiy slovarğ qlaqolğnıx slovosoçetaniy, pod obhim ruko- vodstvom dok. fil. nauk, prof.
G.M.Mednikovoy, izd. “Russkiy əzık”, Moskva, 1986.
14. Russko-anqliyskiy slovarğ, sostaviteli A.M.Taube, A.V.Litvinova, A.D.Miller, R.K.Daqliş, pod redaküiey
R.K.Daqlişa, maqistra qumanitar- nıx nauk Kembridjskoqo universiteta. İz-vo “Sovetskaə Gnüiklopediə”,
Moskva, 1965.
14
15. Russko-anqliyskiy slovarğ, pod obhim rukovodstvom prof. A.İ.Smir- niükoqo. İzd. 14-oe stereotipnoe,
pod redaküiey prof. O.S.Axmanovoy, izd. “Russkiy əzık”, Moskva, 1987.
16. O.S.Axmanova. Slovarğ linqvistiçeskix terminov, izd. “Sovetskaə Gnüiklopediə”, Moskva, 1966.
17. Longman Dictionary of Contemporary English, printed in Great Britain at the Pitman Press, 1978.
18. The new American Dictionary of Good English, printed in the United States of America, 1987.
19. A Turkish-English Dictionary, by H.C.Hony with the advice of Fahir Iz, second edition, Oxford at the
Clarendon Press, 1967.
20. A.S.Hornby with the assistance of Christina Ruse, Oxford Student’s Dictionary of Current English, Special
edition for the USSR, Moscow, Oxford, Prosvesheniye Publishers, Oxford University Press, 1983.
21. The New Method English Dictionary by Michael Philip West, M.A., D.Phil&James Gareth Endicott, M.A.,
The third edition, Longmans, Green&Co., London, New-York, Toronto.
22. Oxford Russian Dictionary, Oxford University Press, Oxford, New-York, 1995.
23. Collins Cobuild Dictionary of phrasal verbs, The University of Birmingham, Great Britain, 1989.
24. Webster’s Dictionary of the English Language, New Revised Edition for School, Home and office, 1991 by
Thomas Nelson.
15
AZƏRBAYCAN ƏLİFBASI
A
a
B
be
C
ce
Ç
çe
D
de
E
e
Ə
ə
F
fe
G
ge
Ğ
ğe
H
he
X
xe
I
ı
İ
i
J
je
K
ke, ka
Q
qe
L
el
M
em
N
en
O
o
Ö
ö
P
pe
R
er
S
se
Ş
şe
T
te
U
u
Ü
ü
V
ve
Y
ye
Z
ze
16
A
abır
abasbəyi i. abasbayi (a kind of juicy pear) abasız s. abaless (i.s.) without an aba abbasi i. twenty-copeck piece
(money unit
generally used in spoken language) abbasılıq i. 1. Unit of money twenty copecks; 2. smth. Worth twenty
copecks; bir abbasılıq qiyməti yoxdur. It is not
worth copecks / a pence
abbat i. 1. (katolik monastırının başçısı) abbot; 2. (Fransada katolik keşiş) (Roman Catholic) priest
abbatlıq i. abbey
abdal i. vagrant, vagabond, silly, fool, wan-
derer; abdal olmaq to be* a vagrant / fool
/ wanderer
abdalcasına z. stupidly, foolishly; ~ danış-
maq to speak* stupidly / foolishly abdallaşmaq f. to grow * stupid / foolish,
to get* / to become* stupid / foolish abdallıq i. stupidity, foolishness, folly abgərdən i. scoop, ladle, dipper
ab-hava i. climate; yumşaq ab-hava mild
climate; sağlam ab-hava healthy climate ab-havalı s. (i.s.) having a favourable / nice climate; ab-havalı yerlər
places having a
nice / favourable climate
abxaz I. i. Abkhazian II. s. Abkhazian;
abxaz dili Abkhazian, the Abkhazian lan-
guage
abxazca z. Abkhazian; in Abkhazian; abxazca
danışmaq to speak Abkhazian; ~ yazmaq
to write in Abkhazian
abı s. blue; abı don blue dress
abılıq i. blueness
abır i. 1. decency, decorum, proprieties;
2. dignity; 3. shame; 4. honour; abır ver- mək / abırını almaq to bring* smb. to a sense of shame, to reproch
smb.; abır qoymaq to disgrace (d.), to dishonour (d.).; abırdan düşmək to lose honour / dig- nity; abırdan
salmaq 1) to bother (d.), to pester (d.); 2) to disgrace (d.), to dis- honour (d.); O hamını abırdan salıb
Everyone is sick of him / her; abıra qısıl- maq to hold* one’s tongue, not to lose one’s honour / dignity; abırı
getmək to be* dis- honoured, to disgrace oneself; abrını al- maq to put* to shame (d.), abrını gözlə- mək to
observe the proprieties
17
Aa
A, a the 1st letter of the Azerbaijani alphabet a nid. (Cümlənin əvvəlində işlənərək mü- raciət bildirir) Hey!
Hi!; A yoldaş! Hey!
Comrade!
aa I. nid. (Cümlənin əvvəlində işlənərək heyrət, təəccüb bildirir) now, now then; now, now; Aa, gəlin! Come
now! Aa, ağ- lamayın! Now, now, stop crying! Aa, nə olub? Now, then, what’s all this? II. əd. (Cümlənin
sonunda işlənərək təkid, hədə bildirir) do; Gəlin aa! Do come!
abad s. prosperous, flourishing; inhabited (by), populated (with), well organized / equipped, having all /
proper amenities; abad yer a flourishing place; abad şəhər a town / a city with good amenities abad etmək
bax abadlaşdırmaq; abad edil- mək bax abadlaşdırılmaq; abad olmaq bax abadlaşmaq; Abad olsun! Let it
flourish! Eviniz abad olsun! I wish you every happiness!
abadan s. bax abad
abadanlaşdırmaq f. bax abadlaşdırmaq abadanlaşmaq f. bax abadlaşmaq abadanlıq i. a flourishing /
populated / well-
equipped place
abadlaşdırılmaq f. to be* well built /
organized, to be* made comfortable for
living; to be* equipped with all amenities abadlaşdırmaq f. to renovate (d.); to build* (d.), to construct (d.),
to populate (d.), to make* a place comfortable for living, to
equip (d.) with modern amenities abadlaşmaq f. to become* flourishing /
populated / inhabited
abadlıq I. i. renovation, improvement,
provision of amenities II. s. construction,
building; abadlıq işləri construction work abajur i. lampshade, shade
abajurlu s. (i.s.) with a lampshade; (i.s.)
having a lampshade
abalı s. (i.s.) with an aba on, (i.s.) wearing
an aba
abır-həya
abır-həya i. bax abır; abır-həya etmək bax utanmaq; abır-həyanı gözləmək to offend the proprieties
abırlamaq f. to reproach (d. for, with), to put* to shame (d.)
abırlatmaq f. to ask / to cause smb. to reproach (d.); to force smb. to to put to shame (d.)
abırlı s. decent, decorous, moral; abırlı ol- maq to be* decent / moral / decorous; abırlı paltar decent
clothing
abırlılıq i. morality, decorum
abırsız I. s. shameless, indecent, barefaced,
impudent; bold; abırsız qız a bold girl; abırsız qadın shameless woman* II. z. shamelessly, barefacedly,
impudently, indecently, boldly
abırsızcasına z. bax abırsız II abırsız-abırsız z. bax abırsız I
abırsızlıq i. 1. boldness, impudence, shame-
lessness, barefacedness, cynicism; 2. shal- lowness, small-mindedness; 3. dishonour, disgrace
abıtəhər s. pale / light blue, bluish abıyaçalan s. bluish
abı-yaşıl s. bluish green
abid I. i. worshipper, devotee; pilgrim; abid
olmaq to be* a worshipper / a devotee; abidlər top. i. the devout II. s. pious, devout abid adam a devout
man*
abidcəsinə z. piously, like a worshipper / devotee
abidə i. 1. monument; memorial; (qəbiris- tanlıqda) tombstone, tomb; 2. (qədim mədəniyyət) monument;
ədəbi abidə literary monument; yazılı abidə written monument
abidləşmək f. to become* a worshipper / devotee
abidlik i. devoutness, piousness; abidə et - mək to be* a worshipper / devotee
abqora i. abgora (unripe grape juice used as relish)
abonement i. 1. subscription (to, for); 2. (teatra, futbola və s. mövsüm bileti) season ticket
abonent i. subscriber; (telefona) telephone subscriber
aborigen I. i. aboriginal II. s. aboriginal; native
18
acgödənlik
abort i. abortion; miscarriage; abort etmək to have* an abortion
abreviatura i. dilç. abbreviation
absolyut i. fəls. Absolute
absolyutizm i. fəls. Absolutism absolyutluq i. bax absolyutizm abstraksiya i. fəls. Abstraction
abstrakt s. abstract; abstrakt isimlər
abstract nouns
abstraktlaşdırılmaq f. to be* abstracted abstraktlaşdırmaq f. to abstract (d) abstraktlaşmaq f. to get* / to
become*
abstract
abunə i. subscription (to, for); abunə olmaq
to subscribe (to, for), to be* a subscriber
(to, for)
abunəçi i. subscriber; abunəçi olmaq to be*
a subscriber (to, for)
abzas i. 1. indention, indentation; yeni ab-
zas abzasdan başlamaq to indent a line, to begin* a new line / paragraph; 2. (mət- nin bir hissəsi) paragraph
ac I. i. hungry man*; aclar the hungry, the poor II. s. hungry; starving; ac qarın, hungry stomach; ac uşaqlar
uşaqlar hungry children III. z. hungrily; ac olmaq to be* hungry; ac gəzmək / dolaşmaq to go* about hungry;
acından ölmək 1) to starve to death, to die of starvation; 2) d.d. to be* very hungry; canavar kimi ac olmaq
≅ to be* as hungry as a hunter / as a wolf
ac-acına z. 1. hungrily; half starving; ac- acına yaşamaq to starve, to live in want, to live from hand to mouth;
2. on an empty stomach
acar I. i. Adzhar [`a:d=a:], Adzharian [`a:d=a:r9:7n] II. s. Adzharian [a:d=a:r9:7n]; acar dili Adzharian, the
Adzharian lan- guage
acarca z. acarca danışmaq to speak* Adzhar
acdırmaq f. to whet the appetite [wet...], to cause / to provoke hunger; Dəniz havası adamı acdırır. Sea air
whets one’s appetite
acgödən I. i. glutton, gormandizer II. s. gluttonous, (həm də məc.) grasping
acgödənlik i. gluttony, gormandize
acgöz
acgöz I. i. glutton; a greedy man II. s. gluttonous; məc. grasping, insatiable
acgözcəsinə z. bax acgözlüklə
acgözlü s. bax acgöz II
acgözlük i. gluttony; greediness, avidity acgözlüklə z. gluttonously, hungrily, greed-
ily, avidly; acgözlüklə yemək to devour (d.), to eat* greedily (d.), to gobble (d.); acgözlüklə içmək to gulp (d.);
acgöz- lüklə qulaq asmaq to be* all ears; ac- gözlüklə baxmaq to devour with one’s eyes
acgözlülük i. bax acgözlük
acı I. i. bitter taste; bitter stuff; məc. bitter-
ness; gözünün acısını almaq (bir azca yatmaq) d.d. to take* a nap, to sleep* a bit II. s. (həm müst., həm də
məc.) bitter; acı dad bitter taste; acı külək / soyuq bitter wind / cold; acı xatirələr bitter memories; acı tale
bitter fate; acı göz yaşları bitter tears; acı həqiqət the bitter truth; acı dil wicked / spiteful tongue III. z.
bitterly; acı danışmaq to speak* bitterly
acı-acı z. bitterly; acı ağlamaq to cry bit- terly, to shed* bitter tears
acıbadam i. bitter almond
acıca s. bax acıtəhər
acıdil I. i. backbiter, slanderer II. s. bitter
/ wicked tongued, slanderous; acı adam
slanderous person / man*
acıdilli s. bax acıdil II
acıdillilik i. slander, backbiting, malicious
talk / words
acıxasiyyət s. hot / quick tempered; acıxa-
siyyət adam hot tempered man* acıxasiyyətlilik i. the state or quality of
being hot tempered
acıistiot i. bitter pepper
acıq i. 1. anger, spite; bir kəsin acığına to
spite smb.; acıqla out of / for / from spite; acıqdan yanmaq to burn with anger; bir şeydən acığı tutmaq to
be* angered by smth.; 2. vexation; Mənim acığımı tə- səvvür edin! Imagine my vexation; acıq çıxmaq /
almaq to take* vengeance (on, for); acıq vermək to tease (d.), to excite (d.), to stir up anger; acığa düşmək
to persist (in), to be* stubborn / obstinate;
acıqmaq
acığı soyumaq to calm / to quiet / to settle down; bir kəsə acığı tutmaq to be* vexed / angry / cross with
smb.; Mənə acığın tutmasın Don’t be angry / cross with me; acığa salmaq to irritate; acığı gəlmək to vex (at),
can’t stand (d.); Onun hərəkətindən mənim acığım gə- lir His / Her conduct vexes me; özündən acığı gəlmək
to be* vexed with oneself; Vaxtında gəlmədiyi üçün onun özünə acığı tutmuşdu He / She was vexed with
himself / herself for not coming in time; acıqdan zəncir çeynəmək to blaze with indignation / fury, to fly* /
to get* into a rage; acıqdan gözü heç nə görməmək to be* blind with rage; acıqdan partlamaq to flush with
anger; acıqdan yanmaq to burn* with anger; acıqdan özünə yer tap- mamaq to spite and to spurn; acıqdan
dəli olmaq to get* mad with rage
acıqca z. spiting to, out of spite; bir kəsin acığına bir şey etmək to do* smth. to spite smb.
acıqdırmaq f. bax acdırmaq
acıqla z. 1. angrily, spitefully; bitterly;
acıqla demək to say* angrily; 2. to spite (smb.). purposely, on purpose; ~ etmək to do* to spite (smb.). to
do* smth. on pur- pose
acıqlandırmaq f. 1. to anger (d.), to make* angry (d.); bir kəsi acıqlandırmaq to anger smb.; 2. (cırnatmaq) to
tease (d.), to irritate (d.)
acıqlanmaq f. 1. to get* angry (with), to be* cross (with); Ona acıqlanmayın. Don’t be angry / cross with him
/ her; 2. to be* in bad temper; 3. (qışqırmaq) to shout at
acıqlı I. s. 1. angry, cross; bir kəsə acıqlı olmaq to be* angry / cross with smb.; bir şeyə acıqlı olmaq to be*
angry at / about smth.; 2. spiteful, malicious; acıqlı adam malicious person; acıqlı təbəssüm mali- cious smile
II. z. angrily, spitefully, mali- ciously
acıqlı-acıqlı z. bax acıqlı II
acıqlılıq i. spitefulness; the state of being
angry / cross
acıqmaq f. bax acmaq
19
acılamaq
acılamaq f. to sting* (d.), to wound (d.), to taunt (d. with)
acılandırmaq f. bax acılatmaq acılaşdırılmaq f. to be* made bitter acılaşdırmaq f. to make* bitter (d.)
acılaşmaq f. to become* bitter, to turn bitter,
to have* bitter taste
acılı s. bax acı II
acılıq i. bitter taste; bitter stuff; məc.
Bitterness
acımadan z. pitilessly, mercilessly, without
pity / mercy
acımaq I. f. 1. to turn / to become* bitter;
2.(yağ) to turn / to become* rancid; 3. (xəmir) to become* leavened II. f. to sympathize (with), to feel* (for),
to feel* sorry (for); to be* sorry (for); to regret
acımsov s. bax acımtıl
acımsovluq i. bax acımtıllıq
acımtıl s. bitterish
acımtıllıq i. the quality or state of being
bitterish
acımtraq s. bax acımtıl
acımtraqlıq i. bax acımtıllıq
acınacaq s. bax acınacaqlı
acınacaqlı s. sorrowful, miserable, mourn-
ful; bir kəsin həyatını ~ etmək to make* smb.’s life miserable; ~ həyat miserable life; ~ hadisə sorrowful
accident; ~ və- ziyyətdə olmaq to be* in sad situation, to be* under a bad condition; ~ görkəm mournful air
acınmaq f. bax acımaq II
acışdırıcı s. irritating, annoying, irksome;
~ qaz irritating gas
acışdırmaq f. 1. to irritate (d.), to annoy (d.);
2. to anger (d.), to vex (d.); 3. (cırnat- maq) to tease (d.), to get smb.’s dander up idiom
acışmaq f. to get* irritated / annoyed, to become* nervous
acıtəhər s. bitterish; ~ dad bitterish taste acıtərə i. bot. watercress, (garden-) cress acıtma i. 1. droshky; 2.
ferment; 3. (xəmir)
leaven
acıtmaq f. 1. to ferment (d.); 2. (xəmir) to
leaven (d.); 3. to make* (d.) bitter acıtmalı s. 1. fermented; 2. (xəmir) leav-
ened
20
ac-yalavac
acıtmasız s. unleavened; acıtmasız çörək unleavened bread
aciz I. s. 1. helpless, humble; aciz uşaq a helpless child; aciz olmaq to be* help- less; 2. (gücsüz, küt) feeble;
impotent, effete; 3. (yazıq) pitiful II. z. helplessly; pitifully; impotently
aciz-aciz z. bax acizanə
acizanə z. humbly; obediently; submissively;
acizanə xahiş etmək to ask / to beg
humbly
aciz-avara i. d.d. loafer, idler; (tənbəl)
lazybones; good-for-nothing
acizcəsinə z. very / quite humbly, quite
obediently
acizlənmək f. bax acizləşmək acizləşdirmək f. to make* helpless (d.)
/ feeble (d.)
acizləşmək f. to become* / to get* humble acizlik i. 1. helplessness; 2. (zəiflik) feeble-
ness, weakness; 3. (bacarıqsızlıq) inabil- ity, incapability; 4. (qətiyyətsizlik) unde- cidedness; ~ göstərmək to
display / to show helplessness, to act / to behave inde- cisively
acqarına z. on an empty stomach, without having breakfast; ~ dərman qəbul etmək / içmək to take*
medicine on an empty stomach; ~ olmaq not to have breakfast, to be* hungry from the morning
ac-ləlöyün s. 1. very hungry; (i.s.) dying of hunger / starvation; 2. very / too poor
aclıq I. i. hunger; (uzun müddətli) starva- tion; ~ hiss etmək to feel* / to be* hun- gry, to want to eat; ~ elan
etmək (narazılıq əlaməti olaraq) to go* on hunger-strike; to go* fasting; ~ elan edən (adam) hunger- striker;
~dan ölmək to famish; to die of famine / starvation / hunger; ~ çəkmək to starve, to go* hungry, to famish
II. s. famine [`f7min]; ~ illəri the years of famine; ~ qiyamı revolt of the hungry, starvelings revolt
acmaq f. to feel* / to grow* hungry; d.d. to feel* / to be* peckish
ac-susuz I. s. bax ac II II. z. bax ac III ac-yalavac I. s. hungry; very poor; ac-yala- vac olmaq to be* hungry /
very poor II. z. hungrily, poorly, halfstarved; ac-yalavac
açar
yaşamaq to live poorly / half-starved; ac-yalavac qoymaq to make* poor / mis- erable, to take* away
everything one has
açar I. i. 1. (həm müst., həm də məc.) key [ki:]; 2. məc. clue [klu:]; tapmacanın açarı clue to a puzzle; qapının
açarı the key of the door; seyf açarı safe key; sa- atın açarı key of clock; sirrin açarı key to a mistery; siyasi
vəziyyətin açarı key to a political situation qayka açarı; amer. wrench 1) ucu açıq açar open-ended spanner;
2) yaylı açar (yəni həcmi dəyiş- dirilə bilən) adjustable spanner; 3) sonu girdə açar ring spanner; açar salmaq
to try a key to open a door with another key; problemin həlli üçün açar a key to the problem II. s. key; açar
yeri keyhole; açar qabı key-case; key-ring
açarqayıran i. key-maker
açarlı s. (i.s.) with a key, (i.s.) having a key açarsız s. keyless; (i.s.) having no key açdırmaq f. to ask / to cause
smb. to open
(d.), to have smth. opened; sandığı ~ to have* the trunk opened, to ask smb. to open the trunk
açıq I. s. 1. open; ~ qapı open door; ~ bazar open market; ~ iclas open meeting; ~ məktub 1) (zərfsiz)
postcard; 2) (mət- buatda dərc edilən) open letter; ~ heca dilç. open syllable; ~ məsələ open ques- tion; ~
hava open air; ~ havada in the open air; out of doors; ~ ürəkli open hearted; ~ yara open wound; ~ dəniz
open sea; ~ səsvermə open ballot, voting by show of hands; ~ liman open port; 2. overt; ~ düşmənçilik overt
hostility; f. ~ çay weak tea; 3. (aydın) serene, clear; ~ səma clear / serene sky II. z. openly, open, frankly,
publicly; ~ danışmaq to speak* openly / frankly; ~ hərəkət etmək to act openly; qapını ~ qoymaq to leave*
the door open; bir kəslə ~ olmaq to be* open with smb.; f. ağzı ~ qalmaq to be* amazed (at smth.) /
charmed / taken (with); to be* taken back
açıq-abı s. light-blue
açıq-açığına z. bax açıq II
açıq-aşkar I. s. bax açıq-aydın I II. z. bax
açıq-aydın II
açıq-saçıq
açıq-aydın I. s. 1. quite clear, completely clear; 2. evident, overt, obvious; açıq- aydın narazılıq evident /
obvious dis- pleasure; 3. downright, barefaced; açıq- aydın yalan barefaced / downright lie II. z. evidently,
obviously, quite evident / obvious, manifestly, overtly
açıq-bənövşəyi s. light-violet
açıq-boz s. light-grey
açıqca I. s. 1. open, overt, frank, undis-
guised; 2. evident, obvious II. z. 1. quite openly / plainly, overtly; ~ hərəkət etmək to act quite openly; ~
danışmaq to speak* quite openly / evidently; 2. quite clearly / manifestly
açıqcasına z. bax açıqca II
açıq-çəhrayı s. light-rose
açıqdan-açığa z. bax açıq-aydın II açıqfikirli s. 1. clear thinking, sensible, judi-
cious; açıqfikirli adam sensible person, a man of good sense; 2. free-thinking; pro- gressive-minded,
progressive; açıqfikirli adamlar progressive-minded people
açıqfikirlilik i. 1. judiciousness, good sense; 2. free-thinking
açıq-firuzəyi s. light-turquoise
açıq-göy s. light-blue
açıqgöz s. bax açıqgözlü
açıqgözlü s. open-eyed; watchful, sharp,
keen-witted, quick on the uptake açıqgözlülük i. sharpness, keen-wittedness,
gumption
açıq-qəhvəyi s. light-brown
açıq-qırmızı s. light-red
açıqlama fi. explanation
açıqlamaq f. to explain (d. to), to elucidate
(d.), to go into detail(s)
açıqlıq i. 1. (meşədə, çöldə və s.) glade,
clearing, vacant lot; açıqlığa çıxmaq to go* out into a glade; 2. (aydınlıq) clearness, lucidity; fikir açıqlığı
lucidity of mind; 3. məc. frankness, candour
açıqrəng s. light-coloured
açıqrəngli s. bax açıqrəng
açıq-saçıq I. s. 1. free-and-easy; overfree;
açıq-saçıq həyat free-and-easy life; 2.licentious; açıq-saçıq yaşayış licen- tious living II. z. 1. openly, plainly;
açıq- saçıq danışmaq to speak* openly; 2. bold-
21
açıq-saçıqlıq
ly, shamelessly, licentiously; özünü açıq- saçıq aparmaq to be* unduly familiar, to be* free and easy; açıq-
saçıq həyat sür- mək to lead* a free-and-easy life
açıq-saçıqlıq i. 1. openness, 2. disoluteness, licentiousness; 3. boldness, undue famil- iarity
açıq-sarı s. light-yellow
açıq-sürməyi s. light-blue
açıq-şabalıdı s. light-brown
açıqürək s. bax açıqürəkli
açıqürəkli s. open-hearted, kind-hearted;
candid; frank; açıqürəkli olmaq to be* open-hearted; açıqürəkli adam an open- hearted man*
açıqürəklilik i. open-heartedness, frankness, candour, sincerity
açıq-yaşıl s. light-green
açılış I. i. 1. opening; 2. inauguration,
unveiling; təntənəli açılış inauguration (of), grand opening (of); abidənin açılışı unveiling / inauguration of a
memorial II. s. opening; açılış günü opening day
açılışmaq f. 1. to get* used (to), to accustom (to), to habituate oneself (to); 2. to become* free and more
independent, to make* oneself familiar (with); 3. to feel* easy / comfortable
açılmaq f. 1. to open, to be* open; Qapı açıldı. The door opened; The door was opened; Dükan saat 10-da
açılır. The shop opens at ten; Otaqlar bir-birinə açılır. The rooms open into each other; 2. to be* declared
open; İclas açıldı. The meeting was declared open; 3. (aşkar ol- maq) to come* out, to come* to light, to be*
revealed; Onun sirri açıldı. His / Her secret came out; 4. (yara) to open; Yara açıldı The wound opened; 5.
(gül, çiçək) to open, to blossom out; Tumurcuqlar / Qönçələr açılır The buds are opening; 6. (düymə), to
come* undone / unfas- tened / unclasped; (qarmaq) to come* unhooked; 7. (dəmir yolu) to come*
uncoupled; 8. (hava) to clear; Hava açılır The weather is clearing; 9. (düyün) to untwist, to come* untwisted;
Düyün açıldı The knot untwisted / came untwisted; 10. (süjet) to unwind, to uncoil; Süjet
22
açmaq
yavaş-yavaş açılır The narrative unwinds slowly; 11. (saç) to come* unplaited; 12. (qayka) to come*
unscrewed; 13. (si- nəsi, döşü) to become* naked / uncovered; 14. (səhər, yaz və s.) to come*; Səhər açıldı
Morning came; 15. (pəncərə, qapı) to open (on), to look out (on); Pəncərə dənizə açılır The window opens
on the sea; 16. (bomba) to burst*; Bomba açıl- madı The bomb didn’t burst; 17. (tüfəng) to fire; Tüfəng
açıldı The rifle fired, A rifle shot was heard; gözü açılmaq 1) to recover one’s sight; 2) məc. to begin* to see
clearly, to be* enlightened, Beləliklə, onun gözü açıldı So he / she was enlightened; ürəyi / qəlbi açılmaq to
be* glad / happy, to rejoice; Mən sizi görəndə ürəyim açılır I am glad to see you; f. Adamın ürəyi açılır One’s
heart fills with joy
açma fs. folding; açma çarpayı folding-bed; açma qayıq folding-boat; açma qapı folding-door; açma pərdə
folding-screen; açma stol folding-table
açmaq I. f. 1. to open; məktəb açmaq to open a school; qapını açmaq to open the door; çətirini açmaq to
open one’s umbrella; gözünü açmaq to open one’s eyes; mötərizə açmaq to open brackets; yeni dövr /
səhifə açmaq to open a new era / page; iclas açmaq to open a sitting / meeting; to declare a meeting /
sitting open; mübahisə açmaq to open a debate; atəş açmaq to open a fire; hesab açmaq 1) müh. to open
an account; 2) id. to open the score; bir kəsin gözünü açmaq məc. to open smb.’s eyes; bir kəsə ürəyini
açmaq to open one’s heart to smb.; 2. (kranı) to turn on; kranı açmaq to turn on the tap; 3. (yol) to clear
(d.); yol açmaq to clear the way; 4. to bare (d.), to uncover (d.); sinəsini / döşünü açmaq to bare one’s chest
/ breast, to lay* one’s chest / breast bare; ürəyini açmaq 1) to cheer up, to make* glad, to cause joy (to); 2)
to reveal one’s secret (to), to bare one’s heart / soul, to lay* bare one’s heart; Siz ürəyinizi mənə açmalısınız,
axı mən sizin bacınızam You ought to lay bare your heart to me. I’m your sister, you
ad
know; 5. to inaugurate (d.), to unveil (d.); abidəni açmaq to inaugurate / to unveil the monument; 6. (sirri)
to let* out (d.), to reveal (d.), to lay* bare (d.); to discover (d.); qəsdin üstünü açmaq to reveal / to discover
a plot; 7. (bağdan) to untie O, atı bağdan açdı He / She untied the horse; kəndiri açmaq to unbind the rope;
bir kəsin əllərini açmaq to untie smb.’s hands; məc. to leave* smb. free to act; 8.(paltarı) to unfasten (d.);
paltonun qabağını açmaq to unfasten the coat; 9. (düyməni) to unbutton (d.); Onun paltosunun düyməsini
aç(ın) Unbutton his / her coat; 10. (qarmağı) to unhook (d.); 11. (kəməri) to unbuckle (d.); kə- məri açmaq to
unbuckle the belt; 12. (bağlamanı) to unpack (d.); 13. (dü- yünü, yumağı) to untwist (d.); düyünü açmaq to
untwist a knot; 14. (xəmiri) to roll out (d.); xəmiri açmaq to roll out the dough / paste; 15. (süfrə) to lay*
(d.); süfrə açmaq to lay the table; f. əl açmaq to ask for alms, to go* begging; dil açmaq to begin* / to start
to speak; məc. to loosen tongue; f. ayaq açmaq 1) to begin* / to start to walk; 2) to begin* / to start to visit;
f. könül açmaq 1) to cheer up, to make* glad, to brighten up; 2) to declare one’s love; açıb-ağartmaq to
make* known (d.), to give publicity (d.); açıb göstərmək to disclose (d.), to lay* bare (d.); açıb tökmək məc.
to tell* every- thing that one knows; qazanın ağzını aç- maq to take* the lid off a saucepan; Amerika açmaq
≅ to retail stale news II. f. 1. to like, to satisfy; to be* conven- ient; Belə hava məni açır I like such weather,
Such weather satisfies me; 2. (se- vindirmək) to make* glad, to cause joy (to); Bu xəbər məni açdı This news
made me glad
ad i. 1. name; ad vermək / qoymaq to name (d.); Uşağın adını Cavid qoydular They named the baby Javid; ad
çıxarmaq to leave* a name of oneself; yaxşı ad çıxar- maq to leave* a good name of oneself; to become*
famous / well-known; pis ad çıxarmaq to leave* a bad name of one-
adaxlı
self; to fall* into dispute; adı anılmaq to be* mentioned / remembered; adı bat- maq 1) to lose* prestige /
fame; 2) (unu- dulmaq) to be* forgotten; d.d. (ölmək) to die; (qeyb olmaq) to disappear; adı qal- maq 1) to
leave* name; 2) (ölmək) to die; adı pisə çıxmaq to fall* into dispute, to be* disgraced, to gain a bad name;
adı çəkilmək / tutulmaq to be* mentioned / remembered; adı çıxmaq 1) (müsbət mə- nada) to become*
famous / well-known; (mənfi mənada) to fall* into dispute; adını ləkələmək; to stain one’s (good) name
adından on behalf (of); bir kəsin adından on behalf of someone, on some- one’s behalf; fəhlələrin adından
on behalf of the workers, on workers’ behalf; 2. (kitab, məqalə və s. adı, titul) title; rank; kitabın adı the title
of the book; markiz adı the rank of marquis; 3. (tə- xəllüs) nickname; 4. (elmi, hərbi rütbə) degree; rank; elmi
ad academic rank; ad almaq (elmi) to get* a degree; 5. qram. 1) (isim) noun; 2) (sifət) adjective; 3) (əvəzlik)
pronoun 4) (say) numeral
ada i. island; şair. isle
adacıq i. islet [a9l9t]
adaçayı i. bot. sage
adadovşanı i. zool. rabbit
adax i. engagement, betrothal; ~ etmək to
engage, to betroth; bir kəsə ~ edilmək
to be engaged / betrothed to smb adaxlama fi. betrothal [b9-]
adaxlamaq f. to betroth [b9`trou1] (to); Onu
kiçik yaşında mənim bacıma adaxladı- lar He was betrothed to my sister at an early age
adaxlandırmaq f. bax adaxlamaq adaxlanmaq f. to be* betrothed (to); bir kəsə ~ to betroth oneself to smb.;
O, kiçik yaşında adaxlandı He / She was betrothed
at an early age
adaxlı I. i. betrothed’ O, (qız) öz adaxlısı
ilə gəlib She has come with her betrothed; (oğlan) fiance; (qız) fiancee; Sara Cavidin adaxlısıdır Sara is Javid’s
fiancee; Faiq Sonanın adaxlısıdır Faig is Sona’s fiance; ~lar the betrothed; the betrothed pair; Adaxlılar
otaqdadırlar The betrothed are
23
adaxlıbazlıq
in the room II. s. betrothed; ~ olmaq to be* betrothed; bir kəsə ~ olmaq to be* betrothed to smb.; ~ qız a
betrothed girl; ~ oğlan a betrothed fellow / boy
adaxlıbazlıq i. a secret meeting of the betrothed pair; adaxlıbazlığa getmək to go* to see one’s fiancee
secretly
adaxlılıq i. the state of being betrothed adajio i. mus. adagio
adaq i. 1. first steps of a child 2. bax adax adaq-adaq z. slowly, gradually; adaq-adaq
getmək to go* step by step / slowly adalı i. 1. (adada yaşayan) islander; 2. (çoxlu ada olan yer) (i.s.) with
islands adam i. man*; person; adi ~ an ordinary / average man; dahi adam an eminent per- son; alim adam
an erudite person; işgü- zar adam a businessman; a practical / business-like person; ağıllı adam a clever
man; beş adam five persons; adam etmək 1) to make* a man; Mən sizi adam edə- cəm I’ll make a man out
of you; 2) to bring* up (d.); to support (d.); adam oy- natmaq to play a practical joke (on), to pull smb.’s leg;
təcrübəli adam a man of
experience; an experienced man* adamaldadan i. swindler, cheat, trickster adamaoxşamaz i. an ugly
person, ugly
duckling
adamaoxşamazlıq i. ugliness, being very ugly adamaoxşar s. bax insanabənzər adamayovuşan s. sociable,
amiable; adama-
yovuşan adam a sociable man* adamayovuşmaz s. unsociable; adamayo- vuşmaz adam unsociable person;
adama- yovuşmaz olmaq to keep* oneself to
oneself
adamayovuşmazlıq i. unsociability adambaşı z. per capita, per head, per man;
adambaşı beş manat five manats per head / per man; Adambaşına nə qədər? How much per head?
adambaşı süd istehsalı production of milk per capita
adambaşına z. bax adambaşı
adamboyu s. as tall / high as a man adamcasına I. s. humane; adamcasına rəf-
tar humane treatment II. z. humanely, as a man, like a man, in a manlike manner / way
24
addamaq
adamcığaz i. bax adamcıq
adamcıq i. little fellow (one who has no
authority / power at all)
adamcıl s. bax adamyeyən
adamcıllıq i. bax adamyeyənlik adamdanqaçan s. misanthrope; unsociable,
self-contained
adamgüldürən I. i. fool, jester, man of mot-
ley, a jocular person II. s. witty, playful,
jocular
adamkökü s. bot. mandrake, mandragora adamlıq i. humaneness, humanity; adamlıq
etmək to act humanely
adamoynadan i. mocker, scoffer adamsatan i. (kişi) traitor, betrayer;
(qadın) traitress
adamsatanlıq i. treachery, betrayal, perfidy,
perfidiousness
adamsevən s. humanist, benevolent; kind adamsevməz i. man-hater, misanthrope adamsevməzlik i.
misanthropy, hatred of
mankind
adamsız s. 1. (arxasız, qohum-qardaşsız)
unprotected, (i.s.) having no supporter, (i.s.) having no relation / relative; 2. (məs- kunsuz) uninhabited, (i.s.)
without popu- lation
adamsızlıq i. loneliness; defencelessness, the state of being without support
adamtanıyan i. physionomist (one who can realize one’s character)
adamyana z. manly, humanely, like a man adamyeyən I. i. cannibal; man-eater II. s. cannibalistic; man-
eating; adamyeyən
qəbilə cannibalistic tribe
adamyeyənlik i. cannibalism, cannibality adapter i. adaptor, adapter; mus. pick-up adaş i. namesake;
adamyeyən olmaq to
be* namesake, to have* the same name; O, mənim adaşımdır He / She is my namesake
adaşlıq i. the state of having the same name, the state of being namesake
adbaad z. name by name; ~ çağırmaq to roll call (d.)
adda-budda I. s. not regular, seldom II. z. now here, now there; not regularly
addamaq f. to step over (d.), to overstep (d.); to cross (d.); sərhədi addamaq to
addatmaq
cross the frontier; məc. to overstep the limits, to pass all bounds; düşmən tərəfə addamaq to desert to the
enemy, to be* turncoat
addatmaq f. to carry (d.), to transfer (d.); bir şeyi bir yerdən başqa yerə addamaq to carry / to transfer smth.
from one place to another
addım i. step; inamlı addım resolute / firm step; inamlı addımla with resolute step; addım atmaq 1) to step;
2) to walk, (iri addımlarla) to stride; (yavaş addımlarla) to pace; gümrahcasına addım atmaq to walk with
vigorous strides; eyni addım atmaq to march in step (with); addımını yeyinlətmək to mend / to quicken
one’s pace; sakit addımlarla getmək to walk slowly, to walk with a slow [slou] step; cəld addımlarla getmək
to walk quickly, to walk with a rapid step; to walk with hurried steps; iri addımlarla with long strides; bir
addımda geri çəkilməmək not to retreat a step; iki addımlıqda a few steps away; near by; hər addımda at
every step / turn; often; ilk addım atmaq to take* the first step; qəti addım atmaq to take* a decisive step;
səhv addım false [f6:ls] steps; ilk addım the first step Bu, irəliyə doğru bir addımdır It is an advance (over)
addım-addım z. step by step, gradually addımbaaddım z. step by step, in the tracks, bir kəsin dalınca
addımbaaddım get-
mək to follow smb. in the tracks addımbaşı z. often, frequently, at every step addımlamaq f. 1. to begin* to
walk; 2. to
stride, to march; 3. (ölçmək) to measure
by steps
addımlatdırmaq f. bax addımlatmaq addımlatmaq f. to ask / to cause smb. to step addımlayan s. tex.
walking, dragline; ad-
dımlayan ekskavator walking excavator,
dragline excavator
addımlıq i. (used after numerals to show
distance) beş addımlayan məsafə five steps away; beş addımlayanda at five steps
addımölçən i. pedometer
Adəm i. Adam (the first man on the Earth)
adlanmaq
adət i. 1. habit; adətin gücü force of habit; bir şeyi adət üzrə etmək to do* smth. from mere habit; adət
etmək to grow* / to get* into habit; adəti tərk etmək / tərgitmək to break off a habit, to give* up a habit; 2.
custom; 3. ritual, rite; qo- naqpərəstlik adətləri the rites of hos- pitality; qəbilə adətləri tribal customs; dəfn
adətləri funeral rites; milli adətlər national customs Bu bizdə adətdir It is a custom with us
adətcə z. bax adətən
adətdənkənar s. not customary, not habit-
ual; unusual, uncommon; Burada adət- dənkənar bir şey yoxdur There is noth- ing unusual in that
adətən z. (adət üzrə) habitually, as a habit; customarily, according to custom; usually, as usual
adətkərdə s. accustomed (to); adətkərdə olmaq to become* accustomed (to), to get* into a strong habit
adətsiz s. (i.s.) without habit / custom; (i.s.) without tradition / rite
adıbatmış s. lost, forgotten
adıbədnam s. dishonest, disgraced adıbilinməz s. unknown, not known / popular adına i. Thursday
adi s. 1. ordinary, usual, 2. common, com-
monplace, plain; adi adam(lar) ordinary people; adi ərzaq plain food; adi ölüm ordinary mortal; adi gözlə
with the naked eye; adi kəsr simple / vulgar fraction; adi ifadələr commonplace expressions
adicə z. simply; adi yaşamaq to live simply; adi danışmaq to speak* simply
adil s. just, fair; adi hakim a just judge; adi adam a just man; adi qanun a just law; adi olmaq to be* just; adi
qərar fair decision
adillik i. justice, fairness
adqoydu i. bax adqoyma
adqoyma i. 1. name-day; 2. naming adlandırılmaq f. to be* named / called /
termed
adlandırmaq f. to name (d.), to call (d.), to
give* the name (to d.)
adlanmaq f. to be* called / named; Bu necə
adlanır? What is it called?
25
adlı
adlı s. 1. famous, celebrated, notable; 2. by name; Əli adlı bir kişi vardı There was a man by name Ali
adlıq s. qram. nominative; adlıq hal nomi- native case
adlı-sanlı s. famous, celebrated, well-known; adlıq alim a well-known / famous scien- tist; adlı-sanlı nəsildən
olmaq to come* of good kin
admiral I. i. admiral II. s. admiral’s; admi- ral gəmisi admiral’s flagship
admirallıq i. the admiralty
ad-san i. glory, fame, reputation; ad-san
qazanmaq / çıxarmaq to become* famous / well-known / popular; bir kəsə ad-san qazandırmaq to bring*
fame to smb; pis ad-san çıxarmaq to have* a bad reputation, to be* in bad repute